Σκακιστική νουβέλα

<<Η Σκακιστική νουβέλα του Στέφαν Τσβάιχ μοιάζει μ' ένα  χρονομετρημένο παιχνίδι ζωής που ο χρόνος του μειώνεται σταδιακά. Ένα αριστουργηματικό  έργο που διαβάζεται απνευστί, γραμμένο απλά αλλά όχι απλοϊκά με τεράστιες  φιλοσοφικές διαστάσεις και ψυχολογική οξυδέρκεια.
Για τους σύγχρονούς του, ο Στέφαν Τσβάιχ ήταν περισσότερο  ένας ποιοτικός εμπορικός συγγραφέας, ένας άριστος τεχνίτης του λόγου και λιγότερο φιλόσοφος. Το έργο είναι ένας εξαίρετος μονόλογος που εξερευνά τα όρια και τις αντοχές του ανθρώπινου νου.
 Κοντά στο τέλος του Β' Παγκοσμίου πολέμου, ένα πλοίο ταξιδεύει από τη Νέα Υόρκη με προορισμό την Αργεντινή. Πάνω στο πλοίο βρίσκεται ο πρωταθλητής του σκακιού, Μίρκο Τσέντοβιτς και μια συντροφιά επιβατών του ζητά ν' αγωνιστεί εναντίον τους. Η παρτίδα μοιάζει να οδηγεί σε νίκη τον πρωταθλητή αλλά ένας άγνωστος  επιβάτης πλησιάζει και ανατρέπει το αποτέλεσμα. Η αναπάντεχη κατάληξη πολώνει τα πράγματα και ο  παγκόσμιος πρωταθλητής ζητά εκ νέου ραντεβού για την επόμενη μέρα. Ο αφηγητής αναλαμβάνει να πείσει τον ξένο (Δρ, Μπ) να παρακάμψει την απροθυμία του και να παρευρεθεί στο ραντεβού. Η κατάληξη της σύγκρουσης μεταξύ των δύο μεγαλοφυών είναι απρόβλεπτη  και η νουβέλα εξελίσσεται αποκτώντας  ένα ασύλληπτο ενδιαφέρον με διαρκείς προκλήσεις και αντιπερισπασμούς.
Πολυσυμπτωματικοί χαρακτήρες μας δίνουν τη δυνατότητα να παρακολουθήσουμε την ωμή και ανταγωνιστική μορφή για "νίκη", τις αδιάφανες εμμονές της ευνοϊκής και πολιτισμένης Βιεννέζικης κοινωνίας και κυρίως τα αχαρτογράφητα όρια του ανθρώπινου νου.
Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Μίνωας
Μετάφραση: Σαλταμπάση Άντζη

Ο Στέφαν Τσβάιχ(Stefan Zweig) γεννήθηκε στη Βιέννη στις 28 Νοεμβρίου 1881. Ο Αυστριακός

συγγραφέας, δημοσιογράφος και βιογράφος, ένας απ' τους δημοφιλέστερους συγγραφείς στον κόσμο ήταν γιος του Μόριτς Τσβάιχ, πλούσιου υφασματοβιομηχάνου και της Ίντα Μπρετάουερ(Ida Brettauer) κόρη Ιουδαϊκής οικογένειας τραπεζιτών. Σπούδασε φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης, όπου το 1904 έλαβε το διδακτορικό του δίπλωμα με διατριβή στη φιλοσοφία του Ιππολύτου Ταίν.
 Παρέμεινε ειρηνιστής σε όλη του τη ζωή τασσόμενος υπέρ της ενωποίησης της Ευρώπης.
Το 1934, μετά την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία κι όταν το φιλοναζιστικό καθεστώς προχώρησε σε κατ΄οίκον έρευνα  κατέφυγε στην Αγγλία, όπου έζησε στο Λονδίνο και από το 1939 στο Μπαθ), καθώς και στις Ηνωμένες πολιτείες το 1940. Το 1941 πήγε στη Βραζιλία, στην ορεινή πόλη Πετρόπολις, 68 χλμ βόρεια του Ρίο ντε Τζανέιρο, όπου στις 23 Φεβρουαρίου του 1942, ο ίδιος και η δεύτερη σύζυγος του, Lotte, αυτοκτόνησαν απελπισμένοι για το μέλλον της Ευρώπης και του πολιτισμού της.


Η σκακιστική νουβέλα μετά τη μεγάλη αποδοχή που είχε τον περασμένο χειμώνα στο θέατρο "Πορεία"(Πλ. Βικτωρίας- Τρικόρφων 3-5 & 3ης Σεπτεμβρίου 69),  επανέρχεται για έξι μόνο παραστάσεις, τον Δεκέμβριο κάθε Πέμπτη (1/12/16-5/1/17)  στις 21:30, σε σκηνοθεσία της Μαριλίτας Λαμπροπούλου και με ερμηνευτή τον Γιάννη Νταλιάνη>>

ΠΩΣ Η ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΣΟΥ ΑΛΛΑΖΕΙ ΤΗ ΖΩΗ

 Εξ ορισμού το  δοκίμιο δηλώνει  μια απόπειρα για προσέγγιση και προβληματισμό πάνω σε θέματα που αφορούν τον άνθρωπο. 
Μια σύντομη μελέτη σε ζητήματα φιλοσοφικά, κοινωνικά, επιστημονικά καθώς και θέματα λογοτεχνίας.  
Μολονότι ως γραμματειακό είδος σχετίζεται άμεσα με την πειθώ, στο συγκεκριμένο δοκίμιο του Δημήτρη Στεφανάκη, δεν αναγνωρίζεις καμιά πλασματική απεικόνιση της πραγματικότητας που αφορά τη λογοτεχνία, ούτε στοιχεία υποκειμενισμού. 
Αντίθετα παίρνεις την αίσθηση ενός ανθρώπου (συγγραφέα-αφηγητή) που βλέπει και βιώνει όλα τα σοβαρά ζητήματα της συγκεκριμένης τέχνης μέσα από τις προσωπικές του εντυπώσεις και όχι μέσα από άκαμπτες πεποιθήσεις και δογματισμούς.
Θα έλεγα ότι το συγκεκριμένο βιβλίο είναι μία κατάθεση ψυχής του συγγραφέα, ένα βιβλίο γραμμένο από καρδιά που περνάει στον αναγνώστη τις βαθύτερες και τις πιο αδιάφανες αλήθειες γύρω από τη λογοτεχνία και απ’ τα οφέλη που προκύπτουν απ’ αυτήν στον άνθρωπο. Ένα βιβλίο με έντονα στοιχεία στοχασμού που συμπερασματικά αντιλαμβάνεται κανείς, ότι προκύπτουν μέσα από ένα αδιάκοπο μόχθο και μια αδιάκοπη μελέτη του ίδιου του συγγραφέα, γιατί εν τέλει…

η λογοτεχνία δεν είναι τίποτα άλλο από μια βαθιά  μελέτη ζωής.

                              

Θα ήθελα να παραθέσω κάποια αποσπάσματα του βιβλίου αλλά επειδή στο δοκίμιο υπάρχει ένας έντονος ειρμός και μια συνέχεια πιστεύω πως θα το αδικήσω, επέλεξα λοιπόν μόνο το παρακάτω απόσπασμα το οποίο με συγκίνησε ιδιαίτερα:

«Η καλή λογοτεχνία επικεντρώνεται στην απόλαυση του κειμένου, στον υψηλό στοχασμό και στους αδρούς χαρακτήρες. Ορισμένες φορές είναι μοιραίο κάποια αριστουργήματα να παραμένουν ημιτελή χωρίς αυτό να αφαιρεί τίποτα από την αξία τους. 

Για να είμαστε μάλιστα ακριβείς, όλες οι αφηγήσεις είναι ημιτελείς, τίποτα δεν ολοκληρώνεται, η έννοια του τέλους είναι μια σύμβαση την οποία επινοήσαμε, μια αυθαιρεσία στην οποία όλοι συμφωνούμε, ένα ψέμα στο οποίο πιστεύουν μόνο οι αφελείς αναγνώστες και απαιτούν να λέγεται οπωσδήποτε. 

Το γεγονός ότι η σύγχρονη λογοτεχνική θεωρία έχει αποδεχτεί πλέον τα «ανοιχτά μυθιστορήματα»- ως διαμπερή σπίτια, στα οποία ο αέρας της αφήγησης κυκλοφορεί ελεύθερος από και προς κάθε κατεύθυνση, αυτό οφείλεται κυρίως στην κοινή αναγνωστική λογική. 

Αν οι σημερινοί διανοητές δεν μπορούμε να γίνουμε καλύτεροι συγγραφείς από τους παλιούς, ας αποδείξουμε τουλάχιστον πως είμαστε καλύτεροι αναγνώστες».

Λίγα λόγια από το οπισθόφυλλο : 

"Αν επιμένουμε ακόμα να διαβάζουμε λογοτεχνία στην εποχή μας, είναι γιατί πιστεύουμε σε αυτό που μας προσφέρει. Δε θα καταφέρουμε ν' αλλάξουμε τον κόσμο με την ποίηση και τα μυθιστορήματα, αξίζει όμως τον κόπο να δοκιμάσουμε την ευεργετική επίδραση τους στη ζωή μας και στο χαρακτήρα μας. 

Αν με ρωτούσε κανείς πως η λογοτεχνία μπορεί ν' αλλάξει τη ζωή μου, θα απαντούσα πως η λογοτεχνία κυρίως σου μαθαίνει τρόπους. Σε κάνει λιγότερο σίγουρο για τον εαυτό σου, λιγότερο μελοδραματικό και κραυγαλέο, λιγότερο αφελή και ευκολόπιστο αλλά και πιο ευγενή στη γλώσσα, πιο διορατικό στις ανθρώπινες σχέσεις. Στη ζωή τα πράγματα δεν είναι συνήθως όπως φαίνονται κι η λογοτεχνία θα βρίσκεται πάντα εδώ να μας το θυμίζει".

                              

Ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΣΤΕΦΑΝΑΚΗΣ γεννήθηκε το 1961. Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας. Έχει μεταφράσει έργα των Σολ Μπέλοου, Ε. Μ. Φόρστερ, Γιόζεφ Μπρόντσκι, Προσπέρ Μεριμέ, Ονορέ ντε Μπαλζάκ κ.ά. Το βιβλίο του ΜΕΡΕΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ, εκδόθηκε στα γαλλικά με εξαιρετική επιτυχία και βραβεύτηκε με το Prix Mediterranée Étranger. Κυκλοφορεί επίσης στα ισπανικά και τα αραβικά. Ο Δημήτρης Στεφανάκης τιμήθηκε με το Διεθνές Βραβείο Καβάφη 2011 και ήταν υποψήφιος για το Prix du Livre Européen 2011. Από τις Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ κυκλοφορούν επίσης τα μυθιστορήματά του ΦΙΛΜ ΝΟΥΑΡ, το οποίο μεταφράστηκε στα γαλλικά (υποψήφιο για το Prix Balkanika 2013), ΑΡΙΑ-Ο ΚΟΣΜΟΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΗ που μεταφράζεται στα αραβικά, και ΣΥΛΛΑΒΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ. Ο Έλληνας συγγραφέας τιμήθηκε για το έργο του με τα διάσημα του Ιππότη Γραμμάτων και Τεχνών του Γαλλικού κράτους.

Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός 

Συνδεθείτε με την επίσημη ιστοσελίδα του Δημήτρη Στεφανάκη.

Η ΣΠΗΛΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΣΠΕΡΟΥ/ ΛΩΡΕΝΣ ΝΤΑΡΕΛ

Ένα από τα αριστουργήματα του 20ου αιώνα και αυτό το βιβλίο του Ντάρελ. Η αναφορά του στην «Ντίβα» του Ιονίου, την Κέρκυρα, επηρεασμένος απ' τη μακρόχρονη διαμονή του στην Ελλάδα.
Και φυσικά...τι μπορούμε να πούμε εμείς οι νεότεροι για τα έργα του, πως να ορίσουμε τη δουλειά του; Το μόνο που μπορούμε να πούμε είναι δυο λόγια μόνο, για το πως έχουν καταγραφεί στον καθένα από εμάς τα έργα του.
Έργα μοναδικά λοιπόν, που δεν συγγένεψαν με άλλα. Έργα που από μόνα τους έστησαν άτυπα μια «σχολή» για εμάς τους νεότερους που μέσα απ' αυτά αντιλαμβάνεσαι τη διαφορά ανάμεσα σε «καλή» και «λαϊκή» (τη στερούμενη αισθητικής) λογοτεχνία. Αποφεύγω σκόπιμα τον όρο «ποιοτική» ή «υψηλή» γιατί οι όροι αυτοί χρησιμοποιούνται σήμερα χλευαστικά, ύποπτα, παραπλανητικά, δόλια και επικίνδυνα.
Πάντα ακριβής στις έννοιες του ο Ντάρελ, κάνει λογοτεχνία δίχως να λογοτεχνίζει. Δεν φλυαρεί άσκοπα, δεν κάνει ευτράπελες διηγήσεις παραθέτοντας διαρκώς σκέψεις, δεν «διυλίζει τον κώνωπα», δεν σου δίνει τροφή νεκρή, άρρωστη και τραυματισμένη. Δεν κάνει δημώδη λογοτεχνία (προφορική μορφή). Αντίθετα, η ικανότητα του να είναι «ατμοσφαιρικός», βελτιώνει την ενσυναίσθηση των αναγνωστών, δηλαδή, την ικανότητα να «διαβάζουν» το μυαλό, να διαισθάνονται τα συναισθήματα και τα κίνητρα των ηρώων καθώς και τις προθέσεις του συγγραφέα.
Έχει ειπωθεί ότι όλο το συγγραφικό έργο του είναι λίγο-πολύ η προσωπική του ζωή, με άλλα λόγια η αυτοβιογραφία του σε πολλαπλές παραλλαγές. Ή, για να το πούμε διαφορετικά: ο ίδιος έζησε τη ζωή του ως μυθοπλασία και τη μυθοπλασία ως πραγματική ζωή. Γι΄ αυτό και υπήρξε εξαιρετικός χειριστής της γλώσσας, αφού αυτή συνόψιζε το απόσταγμα της ζωής του και τις βαθύτερες επιθυμίες του.
Foto: Από αριστερά προς δεξιά: Γιώργος Σεφέρης,Λόρενς Ντάρελ,η σύζυγος του ζωγράφου Διαμαντή,ο Μορίς Κάρντιφ (συγγραφέας και διευθυντής του Βρετανικού Ινστιτούτου) και πίσω του όρθιος ο ζωγράφος Διαμαντής στην Κύπρο το 1953.

«Η Κέρκυρα είναι ένα μπλε βενετσιάνικο και χρυσαφί - φριχτά κακομαθημένη από τον ήλιο. Σε μπουχτίζει η απλοχεριά του, σε αποχαυνώνει.….» Λόρενς Ντάρελ 10/4/1937

Ο ΕΡΙΧ ΜΑΡΙΑ ΡΕΜΑΡΚ ΚΑΙ Η ΔΥΝΑΜΗ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ

Η δύναμη της αγάπης

 Δεκαετία του '30. Τα χιτλερικά σύννεφα σκοτεινιάζουν τον ουρανό της Ευρώπης. Πολιτικοί αντιφρονούντες, Εβραίοι, άνθρωποι με διαφορετικά πιστεύω οδηγούνται στην εξαθλίωση.

Εκδιωγμένοι από τις εστίες τους, περνούν από συνοριακούς σταθμούς, φυλάκια και τελωνεία, περιφέρονται στους σκονισμένους δρόμους της Ευρώπης, αναζητώντας απελπισμένα μια πατρίδα.

Ανάμεσά τους ο Γιόζεφ Στάινερ και ο νεαρός φοιτητής Λούντβιχ Κερν, που συλλαμβάνονται στη Βιέννη και εξορίζονται. Στο τραγικό οδοιπορικό τους ελλοχεύουν η βία και το μίσος. Σχοινοβατούν στην εξορία της ύπαρξης χωρίς να χάσουν την ελπίδα τους.

Ο Στάινερ επιβιώνει πουλώντας κορδόνια και παραμάνες, ενώ ο Κερν θα ερωτευτεί τη Ρουτ, μια κυνηγημένη φοιτήτρια εβραϊκής καταγωγής.

Το σπαραχτικό μυθιστόρημα του Ρεμάρκ αναδεικνύει με απαράμιλλη δύναμη την ανθρωπιά, την καλοσύνη και την αγάπη που αναδύονται από τη βαρβαρότητα του ναζιστικού καθεστώτος.

Η αγάπη του Κερν και της Ρουτ τους δίνει τη δύναμη να συνεχίσουν, είναι η ύστατη ηλιαχτίδα στο σκοτάδι της εκμηδένισης των ανθρώπινων αξιών.

 

» Μέσα σε τούτη τη σιωπηλή εγκαρτέρηση και τη θλίψη ένα παιδί έπαιζε ανέμελο, ένα κοριτσάκι κάπου έξι χρονών. Ζωηρό κι ατίθασο, με λαμπερά μάτια και μαύρες μπούκλες, πηγαινοερχόταν μέσα στην αίθουσα. Στάθηκε μπροστά στον άνθρωπο με το μακρουλό κρανίο. Τον κοίταξε καλά μια στιγμή κι έδειξε τότε τη θήκη που κρατούσε στα γόνατα του.

«Βιολί έχεις μέσα;» ρώτησε με ηχηρή, επιτακτική φωνή. Ο άνθρωπος κοίταξε το κοριτσάκι σαν να μην καταλάβαινε.

Ύστερα έγνεψε «ναι».

Δειξ’ το μου» είπε η μικρούλα.

«Γιατί;»

«Θέλω να το δω».

Ο βιολιστής κόμπιασε για λίγο. Μετά άνοιξε τη θήκη κι έβγαλε το όργανο. Το είχε τυλιγμένο μέσα σ’ ένα μενεξεδένιο μεταξωτό, που το δίπλωσε με προσοχή. Το παιδί κάρφωσε πολλή ώρα τα μάτια στο βιολί. Σήκωσε τότε το ένα χέρι και πέρασε τα δάχτυλα απαλά πάνω στις χορδές.

«Γιατί δεν παίζεις;» ρώτησε.

«Μίριαμ!» είπε με σιγανή και πνιγμένη φωνή μια γυναίκα καθισμένη στην άλλη μεριά της σάλας μ’ ένα βρέφος στα γόνατα.

«Έλα δω, Μίριαμ».

Η μικρή δεν άκουγε. Παρατηρούσε το βιολιστή. «Δεν ξέρεις να παίζεις;»

«Πως, ξέρω!»

«Τότε γιατί δεν παίζεις;».......

…………..Μονάχα το βιολί ήταν ακόμα παρόν. Γέμιζε τη βαριά κι άψυχη ατμόσφαιρα της σάλας. Λες κι όλα τα μεταμόρφωνε. Σάμπως να ‘χε τη δύναμη να λιώνει τη σιωπηλή μοναξιά σε τόσες απομονωμένες ασήμαντες υπάρξεις, θαμμένες μέσα στη σκοτεινιά των τοίχων, και να σφυρηλατεί μ’ αυτή ένα μεγάλο ομαδικό παράπονο γεμάτο νοσταλγία.

«Παίξε κι άλλο» είπε το κορίτσι, «είναι πολύ θλιβερά εδώ».

Μέσα απ' αυτό το σπαραχτικό βιβλίο  αναδυκνύεται ένας
πανανθρώπινος κύκλοσ, καλώντας και προκαλώντας μας να 
κατανοήσουμε πως, η μόνη αποτρεπτική δύναμη για να μη βιώσει 
η ανθρωπότητα στο μέλλον παρόμοια δεινά, είναι η συνειδητοποίηση απ' όλους, της ανάγκης για αμοιβαία κατανόηση, εμπιστοσύνη και ελευθερία ανάμεσα στα έθνη, στις θρησκείες, στις κοινωνικές ομάδες. 
Σεβασμός στη διαφορετικότητα.

Ο Έριχ Μαρία Ρέμαρκ  Το 1916 πήγε στρατιώτης όπου βρέθηκε μπροστά στο μεγαλύτερο ομαδικό έγκλημα στην ιστορία. Στα χαρακώματα του δυτικού μετώπου τραυματίστηκε άσχημα. Τα τραύματά του θα του δημιουργούν προβλήματα μέχρι και το τέλος της ζωής του. Το 1929 κυκλοφόρησε το βιβλίο του ουδέν νεώτερον από το δυτικόν μέτωπο, που θεωρείται έως και σήμερα η πιο ειλικρινής και σπαρακτική μαρτυρία για τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο γνωρίζοντας παγκόσμια επιτυχία. Το 1933 τα βιβλία του κάηκαν από το ναζιστικό καθεστώς και ο ίδιος αυτοεξορίστηκε στην Ελβετία. Το 1940 μετανάστευσε στις Ηνωμένες Πολιτείες και λίγα χρόνια αργότερα πήρε την αμερικανική υπηκοότητα.

Γεννήθηκε το 1898 στο Όσναμπρουκ  της Κάτω Σαξονίας κι έφυγε απ’ τη ζωή  στις 25 Σεπτεμβρίου του 1970 στο Λοκάρνο. 

Μετάφραση: Γεωργία-Δελληγιάννη Αναστασιάδη

Κυκλοφορεί από τις  Εκδόσεις Μίνωας